Xây dựng văn hóa cà phê Việt Nam, xem cà phê là sản phẩm Quốc gia

Ngày 12/3, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk, Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam tổ chức Hội thảo xây dựng chuỗi ngành hàng cà phê Viêt Nam chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Đại biểu tham dự hội thảo

Tham dự Hội thảo có Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan; Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đình Trung; Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Tuấn Hà; Nguyễn Nam Hải –Chủ tịch Hiệp hội Cà phê –Ca cao Việt Nam; đại diện Cục Trồng trọt, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, tổ chức IDH, Văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương; đại diện lãnh đạo các tỉnh trồng cà phê trong nước; Đoàn đại biểu là Đại sứ, tham tán thương mại Đại sứ quán một số nước tại Việt Nam; một số Hiệp hội, tập đoàn, doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

Tại hội thảo, các đại biểu đã nghe cơ quan quản lý và chuyên gia chia sẻ tập trung các nội dung: Tổng quan cà phê Việt Nam cơ hội và thách thức; Phát triển cà phê chất lượng cao và cà phê đặc sản tỉnh Đắk Lắk; Tiêu chuẩn quản lý cà phê Việt Nam chất lượng cao; ứng dụng nông nghiệp thông minh trong sản xuất cà phê chất lượng cao; định hướng chuỗi sản xuất cà phê chất lượng cao; Phát triển cà phê Việt Nam gắn với tăng trưởng xanh và bền vững; Định hướng phát triển sản phẩm OCOOP cà phê chất lượng cao;

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Tuấn Hà cho biết: “Hội thảo "Xây dựng chuỗi ngành hàng cà phê Việt Nam chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững" là dịp gặp gỡ, kết nối giữa các cơ quan trung ương, cơ quan, chính quyền địa phương, cơ quan chuyên môn với các nhà khoa học, doanh nghiệp (DN), HTX sản xuất, chế biến, tiêu thụ, nhà đầu tư, chuỗi phân phối, cơ quan ngoại giao, xúc tiến thương mại... Từ đó, cùng nhau đưa ra giải pháp nhằm thúc đẩy ngành hàng cà phê Việt Nam phát triển xanh và bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.

Xác định cây cà phê là thế mạnh của ngành kinh tế tỉnh Đắk Lắk, quan điểm của tỉnh không tăng diện tích cà phê, tập trung tái canh theo kế hoạch và thực hiện phát triển cà phê theo hướng xanh bền vững ở cả ba khía cạnh kinh tế, xã hội và môi trường. Trong đó phát triển cà phê chất lượng cao, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung có chứng nhận và truy xuất nguồn gốc, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, thu hút đầu tư vào hoạt động chế biến sâu, tìm kiếm thị trường mới được xem là định hướng quan trong việc nâng cao giá trị ngành hàng cà phê của tỉnh trong những giai đoạn tới.

Với những thách thức mà chuyên gia đã chỉ ra, tỉnh Đắk Lắk nhìn nhận như là cơ hội cho các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, xuất khẩu cà phê thay đổi cách nhìn về một nền nông nghiệp phát triển xanh và bền vững. Với quan điểm “Less in more” (ít hơn nhưng được nhiều hơn) hoặc “More from less” (được nhiều hơn từ cái ít hơn), cùng với xu hướng tiêu dùng cà phê chất lượng cao, minh bạch, bảo vệ môi trường sinh thái sẽ mang lại nhiều cơ hội hơn cho ngành hàng cà phê Đắk Lắk cũng như cả nước.

Theo thống kê, diện tích cà phê Việt Nam năm 2022 khoảng 710.000 ha với sản lượng 1,84 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu trên 4 tỉ USD. Cà phê là một trong những sản phẩm nông nghiệp chủ lực của Việt Nam, được trồng chủ yếu ở vùng Tây Nguyên - chiếm 91% diện tích và 93% sản lượng của cả nước. Ngành cà phê đã tạo việc làm và thu nhập cho trên 600.000 hộ nông dân, với 2 triệu lao động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên, Tây Bắc và một số vùng trồng cà phê khác trên cả nước.

Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn - Bộ NN-PTNT cho biết trong "làn sóng thứ ba" của cà phê thế giới hiện nay, quan điểm về chất lượng không chỉ gói gọn trong từng hạt cà phê mà còn mở rộng ra cả quá trình từ chọn giống, trồng, thu hái, sơ chế, chế biến, bảo quản, đến cả cách thưởng thức.

Dù đã đạt được những thành tựu không nhỏ song ngành cà phê Việt Nam vẫn còn phải đối mặt nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, niên vụ 2021-2022, Việt Nam chủ yếu vẫn xuất khẩu cà phê Robusta với 1,5 triệu tấn, kim ngạch 2,97 tỉ USD; cà phê nhân Arabica chỉ xuất 60.000 tấn, kim ngạch 260 triệu USD; cà phê nhân đã khử caffeine 26.000 tấn, kim ngạch 76,9 triệu USD.

Trong thương mại, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sản phẩm thô, sau đó được trộn lẫn với cà phê từ các nước để chế biến nhiều sản phẩm khác nhau nên người tiêu dùng không biết đến cà phê Việt. Giá cà phê xuất khẩu của Việt Nam thấp hơn trung bình thế giới nên dù đứng hàng đầu về sản lượng xuất khẩu, Việt Nam chỉ đứng thứ 10 về giá trị.

Quang cảnh hội thảo

Tại hội thảo, các bộ, ngành, chuyên gia, DN đều nhất trí việc xây dựng chuỗi liên kết sản xuất cà phê là một trong những hướng đi nhằm phát triển cà phê Việt ổn định, bền vững. Sự liên kết chặt chẽ từ nông dân đến các công ty chế biến sẽ tạo nên một dây chuyền sản xuất cà phê bảo đảm chất lượng cao, đáp ứng yếu tố môi trường và phát triển một cách bền vững.

Đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn - Bộ NN-PTNT đề xuất các giải pháp tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết. Cụ thể, về sản xuất, chế biến, cần đẩy mạnh tái cơ cấu ngành cà phê một cách hiệu quả như: đẩy mạnh tái canh, tiếp tục đầu tư vùng nguyên liệu, xây dựng vùng trồng tập trung, chuyên canh gắn với phát triển công nghiệp chế biến, đa dạng hóa sản phẩm, đẩy mạnh chế biến sâu. Đồng thời, xây dựng các tiêu chuẩn về cà phê bền vững, cà phê chứng nhận, đáp ứng nhu cầu, điều kiện kỹ thuật của người mua; hỗ trợ nông dân về vốn, kỹ thuật để họ yên tâm trồng trọt. Đặc biệt, cần áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất và chất lượng cà phê.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh việc xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm; phát triển hạ tầng thương mại, hệ thống logistics kết nối giữa người sản xuất với nhà phân phối, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm tại thị trường nội địa. Bên cạnh việc tập trung duy trì các thị trường xuất khẩu truyền thống, cần nhanh chóng phát triển các thị trường tiềm năng, nhất là EU và các nước tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), các nước ASEAN...

Ngoài ra, phải củng cố tổ chức và hoạt động của các chi hội, tổ hợp tác, HTX sản xuất cà phê. Trong đó, chú trọng tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị của các HTX sản xuất cà phê. Thành lập các HTX ngay tại vùng nguyên liệu, tạo nên chuỗi liên kết bền vững từ nông dân đến nhà xuất khẩu…

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan phát biểu chỉ đạo tại hội thảo

Phát biểu tại hội thảo, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng để cà phê Việt Nam tăng giá trị thì không chỉ ở chế biến tinh mà còn ở giá trị văn hóa tiêu dùng cà phê để đi vào đúng cảm xúc. Chúng ta cần xây dựng văn hóa cà phê Việt Nam để dẫn dắt ngành hàng cà phê trở thành một hướng đi tích hợp đa giá trị, mang tính nhân văn; làm sao để người trồng cà phê được chia sẻ lợi ích nhiều nhất trong chuỗi giá trị ngành hàng. "Cần kiến tạo dư địa mới, không gian phát triển sáng tạo các sản phẩm từ hạt cà phê... Cần tích hợp yếu tố văn hóa vào sản xuất - kinh doanh để cộng hưởng, làm gia tăng giá trị ngành hàng cà phê. Văn hóa cà phê Việt Nam bắt đầu từ nông dân, tới các DN và nhà phân phối để cộng hưởng thành một hình ảnh. Chúng ta kéo dòng người đến Tây Nguyên nhiều hơn và đưa Tây Nguyên đi xa hơn bằng thương hiệu chung cà phê Việt Nam…" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Hương Giang